In het rapport onderzoekt het Europees Bureau voor Grondrechten hoe EU-landen gehoor geven aan fundamentele rechten in hun grensbeleid. Praktijken van pushbacks - het illegaal uitzetten van migranten - staan hierbij centraal.
Het rapport laat zien dat er weinig tot geen onderzoek wordt gedaan door nationale autoriteiten wanneer er klachten over mensenrechtenschendingen worden ingediend. Autoriteiten claimen dat een gebrek aan informatie en bewijs en het ontbreken van formele terugkeerbesluiten hiervan oorzaak zijn. Strik: “Dit is een klassiek geval ‘slager keurt eigen vlees’. Op het moment dat pushbacks plaatsvinden, wordt er natuurlijk geen formeel besluit genomen. Het feit dat autoriteiten zich hierop kunnen beroepen om onderzoeken te ontlopen laat precies zien wat er mis is met het huidige systeem van monitoring.”
Toezicht
Het agentschap concludeert dat er een onafhankelijk en transparant toezicht nodig is om mensenrechtenschendingen te voorkomen en onderzoek mogelijk te maken. Er moet daarbij volgens het agentschap ongehinderde toegang zijn tot plekken en tot documenten. Strik onderhandelt de komende maanden over wetgeving die moet regelen dat elk EU-land een monitoringssysteem aan de grenzen opzet. Strik pleit ervoor dat die monitoring niet alleen bij grenskantoren gebeurt, maar juist ook in de bossen en op zee, waar het risico op pushbacks het grootst is.
GroenLinks eist van de Commissie dat het juridische actie onderneemt om deze misstanden aan te pakken. “Tot nu toe kijkt de Europese Commissie stilzwijgend toe bij schendingen van Europees recht en geeft het daarbij de facto haar goedkeuring. Dit rapport laat overweldigend zien hoe nodig ingrijpen is. Straffeloosheid normaliseert dergelijke grove schendingen”, zegt Strik.
Afgelopen weken bleek dat de Griekse autoriteiten opdracht gaven aan de Griekse kustwacht om vluchtelingen illegaal terug de drukken op zee, dit deden ze met medeweten van de Europese grensautoriteit Frontex. Strik: “De bewijzen tegen Frontex en de Griekse regering van systematische pushbacks stapelen zich op. Niemand kan meer zeggen dat dit 'incidenten' zijn. Actie vanuit Europese Commissie kan niet langer uitblijven.”