Laura Bromet: "Het dossier pacht ligt al bijna tien jaar stil. Terwijl aanpassing van de pacht de natuur en boeren verder kan helpen. GroenLinks streeft ernaar om natuurinclusieve landbouw en natuurbeheer tot de nieuwe standaard te maken. Met ons baanbrekende zes-puntenplan voor duurzame pacht, geven we boeren de mogelijkheid om massaal en gemakkelijk over te schakelen naar natuurinclusieve landbouw en natuurbeheer. Dit is goed voor de natuur en voor onze boeren. Ondanks het feit dat wij fundamenteel van mening verschillen met de VVD op het gebied van de landbouwtransitie en natuurbeheer, trekken we nu samen op. Meer zekerheid voor de boeren en niet al het natuurbeheer door de overheid.”

Op dit moment wordt een derde van de landbouwgrond verpacht. Dat zijn 700.000 hectares, ter grootte van een miljoen voetbalvelden. Verpachters kunnen andere boeren zijn, investeerders en beleggers, natuurorganisaties die terreinen beheren, of overheden. De pachters zijn boeren die voor kortere of langere tijd een aantal hectare pachten, soms zonder grond in eigendom te hebben en alles te pachten. Er zijn twee soorten pacht, langlopende (erf)-pacht en kortlopende (geliberaliseerde) pacht. De trend gaat naar steeds meer kortlopende contracten. Dit systeem geeft flexibiliteit aan de grondeigenaar en zorgt voor een actuele marktprijs. Maar daarmee vervalt voor pachters een stimulans om de bodem goed te onderhouden. Zeker voor jonge boeren, of voor boeren die willen omschakelen naar natuurinclusieve landbouw, is langjarige zekerheid belangrijk. Een ondernemer doet grote investeringen immers niet voor een paar jaar, maar voor de toekomst.

Met een pachtareaal van 700.000 hectare kunnen we op een groot gebied in Nederland snel grote stappen zetten in de verdere verduurzaming van de landbouw. Dit vereist echter de juiste voorwaarden. De pachtwetgeving loopt al heel lang achter op de behoeftes van pachters, verpachters en maatschappij. Iedereen wil moderniseren, maar het duurt te lang om tot een nieuw systeem te komen. GroenLinks en VVD willen hier iets aan doen. Deze partijen overhandigen tijdens het Commissiedebat Pacht hun plan aan minister Adema en willen dit de komende tijd, in overleg met en met input van veldpartijen, uitwerken tot een initiatiefnota.

Van pacht naar pracht, een plan voor een duurzame pacht  

1. Maak langdurige pacht de standaard
Voor pachtovereenkomsten in de toekomst voorzien we drie soorten pacht: voor de korte, middellange en lange termijn. De ‘seizoenpacht’ duurt één tot drie jaar, zodat pachters en verpachters in bepaalde situaties flexibel kunnen omgaan met beschikbare grond. Bij tijdelijke pachtcontracten met een contractduur van minimaal 10 jaar en met mogelijkheid tot verlenging wordt de pachter beschermd door gereguleerde pachtprijzen en ontstaat er een stimulans om te investeren in duurzaam bodembeheer. Bij zogeheten loopbaanpacht krijgen (in het bijzonder jonge) agrarische ondernemers langer zekerheid over hun grondgebruik, maar zoeken we een alternatief voor oneindige en overerfbare contracten.

2. Geef boeren zekerheid
Pachtgrond die geschikt is gemaakt voor meer natuurinclusieve landbouw verdient bescherming. Dat vraagt een goede balans tussen de belangen van pachter en verpachter. Voor boeren duurt een eventuele omschakeling jaren, dus zij hebben recht op zekerheid over het langjarige grondgebruik. Ook stellen we strakke handhaving voor van illegale pachtconstructies en van hobbymatig gebruik van landbouwgrond. Zo blijft grond beschikbaar voor agrarische bedrijven.

3. Neem gezamenlijke verantwoordelijkheid
Pachter en verpachter hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om als goede rentmeesters de grond en het landschap in een ecologisch evenwicht te brengen of houden. Zij maken hier samen afspraken over in het pachtcontract. De grondkamer toetst of de afspraken voldoende duidelijk zijn. Subsidies, kortingen en andere stimulering voor natuurbeheer komen terecht bij degene die het werk doet: met andere woorden, boeren die natuurdiensten leveren krijgen de beloning waar ze recht op hebben. Strenge(re) wet- en regelgeving mag niet leiden tot een vlucht naar grijze, zwarte, -of erfpacht.

4. Bescherm agrarische pachtgronden voor natuurbeheer
Pachtgronden voor agrarisch natuurbeheer worden als zodanig apart beschermd. De terreinbeherende natuurorganisaties kunnen zo goede afspraken maken met boeren die natuurdiensten leveren of extensief boeren. Geld moet terechtkomen bij diegene die de werkzaamheden uitvoert. Daarmee ontstaat er een goed verdienmodel voor de boer en kunnen zij samen met de terreinbeherende organisaties werken aan een gezonde natuur.

5. Zorg dat landbouw en natuur met elkaar in balans zijn
Het is belangrijk dat landbouw en natuur met elkaar in balans zijn. Het is dus belangrijk dat hier afspraken over worden gemaakt in pachtcontracten. Als nieuwe eisen, bijvoorbeeld op het gebied van bodem of water, om ander beheer vragen dan moeten die ook aanvullend worden opgenomen in de pachtovereenkomst - met mogelijk gevolgen voor de pachtprijs.

6. De overheid moet zelf het goede voorbeeld geven
Gewoonlijk gunt de overheid een kavel aan de boer die de hoogste pachtsom biedt. Een duurzaamheidscertificaat zou als extra gunningscriterium moeten gelden voor bonuspunten. Het huidige aantal certificaten wordt uitgebreid met de doelen die het kabinet stelt op het gebied van bodem, water en lucht. Niet alleen de Rijksoverheid, maar ook provincies, gemeenten, waterschappen en uitvoeringsorganisaties gaan werken langs deze systematiek. Eenjarige pacht wordt niet langer de regel, maar de uitzondering.